Dzień 19 sierpnia każdego roku obchodzony jest jako Światowy Dzień Pomocy Humanitarnej dla uczczenia pamięci ofiar ataku na główną placówkę ONZ w Bagdadzie (Irak) w 2003 r. W ataku tym zginęły 22 osoby, w tym specjalny przedstawiciel ONZ w Iraku, Sérgio Vieira de Mello.
Unia Europejska – Komisja i państwa członkowskie – jest największym donatorem pomocy humanitarnej na świecie. Działalność Unii Europejskiej w tym zakresie cieszy się powszechnym poparciem obywateli Unii: według najnowszego badania Eurobarometru 9 na 10 z nich uważa za istotne, aby UE finansowała pomoc humanitarną.
W 2013 r. Komisja Europejska udzieliła pomocy 124 milionom ludzi w ponad 90 krajach. W bieżącym roku nadal wspiera najbardziej potrzebujące osoby, w tym ofiary konfliktów w Syrii, Republice Środkowoafrykańskiej i Sudanie Południowym, osoby dotknięte klęskami żywiołowymi w Azji lub niedostatkiem żywności w Sahelu, a także ludność cierpiącą wskutek „zapomnianych kryzysów” – uchodźców z Kolumbii lub ofiary konfliktu w stanie Kaczin w Mjanmie/Birmie.
Komisja dostarcza pomocy humanitarnej osobom najbardziej potrzebującym we współpracy z ponad 200 organizacjami humanitarnymi, w tym organizacjami pozarządowymi i międzynarodowymi, Organizacją Narodów Zjednoczonych oraz stowarzyszeniami Czerwonego Krzyża. Dzięki solidarności obywateli Unii tysiące pracowników humanitarnych niosą pomoc i nadzieję ofiarom konfliktów i klęsk żywiołowych. Możliwość bezpiecznego dotarcia bez utrudnień do ofiar ma zasadnicze znaczenie dla uratowania życia osobom w potrzebie.
Coraz więcej ataków
Ataki na pracowników pomocy humanitarnej zdarzają się obecnie częściej niż kiedykolwiek. W 2013 r. ich liczba była rekordowa. Ofiarą ataków padło 454 pracowników; ponad jedna trzecia z nich (155 osób) poniosła śmierć (dane aidworkersecurity.org z 15 lipca 2014 r.).
Najczęściej atakowani są pracownicy krajowi – tylko co szóstą ofiarą był pracownik pomocy humanitarnej pochodzący z zagranicy (dane z 2013 r.).
Coraz liczniejsi są pracownicy w niepewnej sytuacji, zagrożeni aktami przemocy. Ponieważ działalność pracowników pomocy humanitarnej staje się coraz bardziej niebezpieczna, wzrasta groźba, że osoby potrzebujące – mężczyźni, kobiety i dzieci – będą pozbawione pomocy lub będzie ona ograniczana. Jeśli w obliczu braku bezpieczeństwa organizacje pomocowe będą zmuszone zawiesić działalność lub wycofać się z niebezpiecznych rejonów, tysiące zagrożonych osób mogą pozostać bez pomocy ratującej życie.
Najwięcej incydentów w latach 1997-2013 zdarzyło się w Afganistanie – 400, dwa razy więcej niż w drugiej na liście Sudan (196).
Niedawne przykłady ataków na pracowników pomocy humanitarnej
Od połowy 2010 r. nie było miesiąca, w którym nie dokonano by ataku na pracowników pomocy humanitarnej w Afganistanie. W czerwcu tego roku zabito ośmiu i raniono trzech pracowników organizacji pozarządowej, rozbrajających miny.
W Somalii w grudniu 2013 r. czterech lekarzy (trzech Syryjczyków i Somalijczyk) poniosło śmierć w drodze do przychodni z rąk uzbrojonych napastników. W ataku zabito również dwóch ochroniarzy, a dwaj kolejni lekarze z Syrii i Somalii zostali ranni.
W styczniu w stanie Jonglei w Sudanie Południowym uzbrojona grupa splądrowała lokale ONZ i organizacji pozarządowych, zabijając trzech miejscowych pracowników pomocy.
Jednym z najbardziej niebezpiecznych miejsc dla pracowników pomocy humanitarnej stała się w ostatnim czasie Republika Środkowoafrykańska, choć nie ma jej w pierwszej dziesiątce wspomnianej wyżej tabeli. Od połowy 2013 r. tamtejsza sytuacja się pogorszyła. W kwietniu tego roku trzech pracowników zginęło z rąk uzbrojonych byłych członków koalicji Séléka podczas spotkania, na którym omawiali kwestie dostępu i opieki medycznej z przywódcami lokalnych społeczności; piętnastu spośród nich również poniosło śmierć.
Trwają ataki na pracowników pomocy humanitarnej w Syrii. Od 2011 r. życie straciło prawie 60 z nich. Nigdzie w Syrii pracownicy pomocy humanitarnej nie mogą czuć się bezpieczni – dochodzi do ataków na karetki pogotowia i pojazdy ONZ oraz porwań pracowników.
Według doniesień, jedenastu pracowników Agencji Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA) zginęło w ciągu jednego miesiąca konfliktu w Gazie. Ataki na obiekty organizacji humanitarnych spowodowały również śmierć wielu cywilów. Brak bezpieczeństwa utrudnia świadczenie pomocy humanitarnej.
Międzynarodowe prawo humanitarne
Pracownicy pomocy humanitarnej są bezstronni. Pomagają wszystkim osobom, które tego potrzebują, niezależnie od ich obywatelstwa, pochodzenia etnicznego, wyznania, płci czy poglądów politycznych.
Ataki na pracowników pomocy humanitarnej są złamaniem międzynarodowego prawa humanitarnego, w którym określono obowiązki państw i innych stron podczas konfliktów zbrojnych w zakresie podstawowych zagadnień, takich jak kwestie prawa do otrzymania pomocy humanitarnej, ochrony ludności cywilnej, w tym personelu medycznego i pracowników pomocy humanitarnej, a także ochrony uchodźców, kobiet i dzieci. Prawo to jest wiążące dla wszystkich państw i innych stron konfliktów. Coraz częściej jednak jest ono łamane.
Unia Europejska zdecydowanie działa na rzecz przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego. Komisja Europejska finansuje szkolenia z zakresu tych przepisów wśród personelu cywilnego i medycznego uczestniczącego w operacjach zarządzania kryzysowego UE, np. wśród uczestników misji szkoleniowej UE w Mali w 2013 r.
Osiągnięcia UE w dziedzinie pomocy humanitarnej
Europa szczyci się długą tradycją służby humanitarnej – to tu powstało wiele z uznanych na świecie organizacji pomocowych.
Państwa członkowskie UE zawsze hojnie wspierały ofiary kryzysów i angażowały się w pomoc na ich rzecz.
Unia Europejska jako całość świadczy pomoc humanitarną od ponad 40 lat. W 1992 r. utworzono Biuro ds. Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej (ECHO) z misją zapewniania szybszych i skuteczniejszych interwencji. W lutym 2010 r. ECHO przekształciło się w Dyrekcję Generalną ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności. Kristalina Georgijewa została pierwszą komisarz ds. współpracy międzynarodowej, pomocy humanitarnej i reagowania kryzysowego.
W obecnej kadencji Komisja Europejska udzielała każdego roku pomocy ponad 120 milionom ofiar klęsk żywiołowych i kryzysów spowodowanych przez człowieka, wydając na ten cel mniej niż 1% całości rocznego budżetu UE – nieco ponad 2 euro na obywatela.
Dodatkowe informacje
Solidarność w działaniu:
http://ec.europa.eu/echo/files/core_achievements/solidarity_in_action/index_en.htm?#intro
Informacje o międzynarodowym prawie humanitarnym:
http://ec.europa.eu/echo/files/aid/countries/factsheets/thematic/ihl_en.pdf
Strona internetowa Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO):
http://ec.europa.eu/echo/index_en.htm
Strona internetowa komisarz ds. współpracy międzynarodowej, pomocy humanitarnej i reagowania kryzysowego Kristaliny Georgijewej:
http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/georgieva/index_en.htm
Photo package – World Humanitarian Day 2014
Original photos of the European Commission’s Humanitarian Aid and Civil Protection department (ECHO) and its partners are free to download and reuse, as long as they are accredited as mentioned in each individual caption. The photos are available for download through ECHO’s Flickr account.
- South Sudan refugees in Uganda
©EC/ECHO/Malini Morzaria
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/12100710604
- Syrian refugees in Lebanon
©EU/ECHO/Pekka Tiainen
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/9069283026/in/set-72157634175423231
- Flee or Die. Refugees from CAR in Cameroon
©EC/ECHO/Thomas Dehermann-Roy
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/12639490405
- Super Typhoon Haiyan
©WFP/Praveen Agrawal
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/10844364464
- The ruins of Bor
©ACTED/Liny SUHARLIM
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/12115160405
- The ruins of Bor
©ACTED/Liny SUHARLIM
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/12115819886/in/set-72157640103378435
- Unhealthy CAR
©EU/ECHO/Ian Van Engelgem
https://www.flickr.com/photos/69583224@N05/11414557105/in/set-72157638753018926
